ಧ್ಯಾನ: ಆಂತರಿಕ ಯೋಗ

ಯೋಗಾಚಾರ್ಯ ಡಾ.ಆನಂದ ಬಾಲಯೋಗಿ ಭವನಾನಿ, ಸಂಪಾದಕರು

ಯೋಗವು ದೇಹದ ಮೇಲೆ ಮನಸ್ಸಿನ ಪ್ರಭಾವ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ ದೇಹದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು 5000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ‘ಯೋಗ ವಸಿಷ್ಠದ’ ಅಧಿ-ವ್ಯಾಧಿ ತತ್ವವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಇತ್ತೀಚಿನ ನೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ವೈದ್ಯಕೀಯವು ಈ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಂಡಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಭಾರತದ ಯೋಗಿಗಳು ಇದನ್ನು ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಕಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ಯೋಗವನ್ನು ಮನಸ್ಸು-ದೇಹದ ಮೂಲ ಔಷಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಆಶ್ಚರ್ಯವಿಲ್ಲ. ನಾವು ಏನು ಯೋಚಿಸುತ್ತೇವೆಯೋ ಅದೇ ನಾವಾಗುತ್ತೇವೆ, ಆದರೆ ನಾವು ಏನು ಮಾಡುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ಯೋಚಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತೇವೆ. ಯೋಗದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳು ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಸರಿಯಾದ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಅನುಚಿತ ಜೀವನಶೈಲಿ / ಆನುವಂಶಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದ ನಾವು ಅನುಭವಿಸುವ ಹಲವಾರು ಆಂತರಿಕ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯ ಅಸಮತೋಲನಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ನಮಗೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.

ಯೋಗವು ನಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂತೋಷದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ನಮಗೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಗುರು ಪರಮ ಪೂಜ್ಯ ಯೋಗಮಹರ್ಷಿ ಡಾ ಸ್ವಾಮಿ ಗೀತಾನಂದ ಗಿರಿ ಅವರು “ಹೇಳುತ್ತಾರೆ – ”ನೀವು ಆರೋಗ್ಯವಾಗಿರಲು ಬಯಸಿದರೆ ಆರೋಗ್ಯಕರ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ, ನೀವು ಸಂತೋಷವಾಗಿರಲು ಬಯಸಿದರೆ ಸಂತೋಷದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ” ಎಂದು.
ಕೆಳಗೆ ಕೊಡಲಾಗಿರುವ ಬಿಂದುಗಳು ಕೆಲವು ಮನೋದೈಹಿಕ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಯೋಗವು ಸಂಯೋಜಿತ ಮನಸ್ಸು-ದೇಹದ ಔಷಧವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟ ಪಡಿಸುತ್ತವೆ.

• ಸಂಗ್ರಹವಾದ ವಿಷವನ್ನು ವಿವಿಧ ಶುದ್ದಿ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಮೂಲಕ ಶುದ್ಧೀಕರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜತಿಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಯಮ ರೀತಿಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಂತವಾದ ಲಘುತೆಯ ಭಾವವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ರೋಗಕಾರಕಗಳು ನಿಶ್ಚಲವಾದಾಗ ಅದರಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಬಹುದಾದ ಅನೇಕ ಸೋಂಕುಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ದೈಹಿಕ ಹಾದಿಗಳ ಮುಕ್ತ ಹರಿವು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.
• ಸರಿಯಾದ ಪೋಷಣೆಯ ಆಹಾರದೊಂದಿಗೆ ಯೋಗದ ಜೀವನಶೈಲಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಧನಾತ್ಮಕ ಉತ್ಕರ್ಷಣ ನಿರೋಧಕ ವರ್ಧನೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ರಾಡಿಕಲ್ಗಳನ್ನು ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅನಾಬೊಲಿಕ್ ಮತ್ತು ಗುಣಪಡಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಜೀವ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ತುಂಬಿದ ಪೋಷಕಾಂಶಗಳ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುವ ಉಗ್ರಾಣವನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
• ಸ್ಟ್ರೈನ್ ಇಲ್ಲದೆ ಸ್ಥಿರ ಮತ್ತು ಆರಾಮದಾಯಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿರುವ ವಿವಿಧ ದೈಹಿಕ ಭಂಗಿಗಳ ಮೂಲಕ ಇಡೀ ದೇಹವನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ದೈಹಿಕ ಸಮತೋಲನದ ಜೊತೆಗೆ ಸರಾಗತೆಯ ಪ್ರಜ್ಞೆಯು ಮಾನಸಿಕ / ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಶಾರೀರಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಆರೋಗ್ಯಕರ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.
• ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಮತ್ತು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಉಸಿರಾಟದ ಮಾದರಿಗಳಿದ್ದರೂ ಸ್ವನಿಯಂತ್ರಿತ ಉಸಿರಾಟದ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತದೆ. ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಭಾವನೆಗಳು ನಮ್ಮ ಉಸಿರಾಟದ ಮಾದರಿ ಮತ್ತು ವೇಗಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಉಸಿರಾಟದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಿಧಾನಗತಿಯು ಸ್ವನಿಯಂತ್ರಿತ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ, ಚಯಾಪಚಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ.
• ದೇಹದ ಚಲನೆಯನ್ನು ಉಸಿರಾಟದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿ ಮನೋದೈಹಿಕ ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಯೋಗದಲ್ಲಿ ಭೌತಿಕ ದೇಹವು ಅನ್ನಮಯ ಕೋಶಕ್ಕೆ (ನಮ್ಮ ಅಂಗರಚನಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ) ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸು ಮನೋಮಯ ಕೋಶಕ್ಕೆ (ನಮ್ಮ ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವ) ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಪ್ರಾಣಾಯಾಮ ಕೋಶ (ಉಸಿರಿನ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ನಮ್ಮ ಶಾರೀರಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವ) ಅವುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವುದರಿಂದ, ಉಸಿರಾಟವು ಮನೋದೈಹಿಕ ಸಾಮರಸ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ.
• ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಧನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಶಕ್ತಿಯ ಹರಿವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದೇಹದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಅಂಗಗಳಿಗೆ ಆರೋಗ್ಯಕರ ಪರಿಚಲನೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಮನಸ್ಸು ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತದೆಯೋ ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣ ಹರಿಯುತ್ತದೆ!
• ಚಿಂತನಶೀಲ ಅಭ್ಯಾಸಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಂತ ಆಂತರಿಕ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ ಹೋಮಿಯೋಸ್ಟಾಟಿಕ್ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯೀಕರಣವನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಯೋಗವು ಎಲ್ಲಾ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಸಮತೋಲನ ಅಥವಾ ಸಮತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮಾನಸಿಕ ಸಮತೋಲನವು ದೈಹಿಕ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದೇ ರೀತಿ ದೈಹಿಕ ಸಮತೋಲನವು ಮಾನಸಿಕ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.
• ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ತಂತ್ರಗಳ ಮೂಲಕ ದೇಹ-ಭಾವನೆ-ಮನಸ್ಸಿನ ಸಂಕೀರ್ಣವನ್ನು ಸಡಿಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ನಮ್ಮ ನೋವಿನ ಮಿತಿ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯ ಹಾಗೂ ಆಂತರಿಕ ಒತ್ತಡಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳು ಯಾವುದೇ ಸಾಂತ್ವನವನ್ನು ನೀಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಅನೇಕ ಟರ್ಮಿನಲ್ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವಂತೆ ಇದು ಜೀವನದ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
• ಯಮ-ನಿಯಮ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಯೋಗದ ಮಾನಸಿಕ ತತ್ವಗಳ ಮೂಲಕ ನೈತಿಕ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾದ ವರ್ತನೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಮೂಲಕ ಆತ್ಮ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕವಾಗಿ ಗುಣಪಡಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ನಾವು ಚಿಕಿತ್ಸೆ, ದುರಸ್ತಿ, ಪುನರ್ಯೌವನಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಪುನಶ್ಚೇತನವನ್ನು ಬಯಸುವುದಾದರೆ ನಂಬಿಕೆ, ಆತ್ಮ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಶಕ್ತಿಯು ಅತ್ಯಂತ ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ.
• ಯೋಗವು ಸೈಕೋ-ನ್ಯೂರೋ-ಇಮ್ಯುನೊ-ಎಂಡೋಕ್ರೈನ್ ಅಕ್ಷದ ಮೇಲೆ ವಿಶೇಷ ಒತ್ತು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಮಾನವ ದೇಹದ ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಜತೆಯನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
  ಅದರ ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಮತ್ತು ಪುನಶ್ಚೈತನ್ಯಕಾರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಯೋಗವು ಧನಾತ್ಮಕ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅದು ನಮ್ಮ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಆರೋಗ್ಯದ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ನಮಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಆಧುನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಯೋಗದ ಅನನ್ಯ ಕೊಡುಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಯೋಗವು ನಮ್ಮ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಆರೋಗ್ಯ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಮತ್ತು ಪ್ರಚಾರದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಅಗ್ಗವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ರೋಗಿಗಳಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಸಂಯೋಜಿತ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಔಷಧದ ಇತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಆಧುನಿಕ ಯುಗದ ಅಗತ್ಯವೆಂದರೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಕಡೆಗೆ ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ವಿಧಾನವನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಮತ್ತು ಯೋಗ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನು ಇತರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಾದ ಅಲೋಪತಿ, ಆಯುರ್ವೇದ, ಸಿದ್ಧ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಮನ್ವಯ ಮತ್ತು ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಅಗತ್ಯವಿದ್ದರೆ ಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಫಿಸಿಯೋಥೆರಪಿ ಮತ್ತು ಚಿರೋಪ್ರಾಕ್ಟಿಕ್ ಅಭ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೋಗಿಗೆ ಬಳಸುವ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ವಿಧಾನದ ಹೊರತಾಗಿ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಜೀವನಶೈಲಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಲಹೆ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ ವಾದದ್ದು.